Focusgroep Testen (TES) uitgelicht

Testen binnen de IT-branche is vaak een ondergeschoven kindje. Dat vinden de bestuursleden van de focusgroep Testen opmerkelijk. Elke organisatie heeft er immers mee te maken, ongeacht het applicatielandschap. Remy Miedema is sinds 2020 voorzitter van de focusgroep Testen met hulp van Eveline Hermans als secretaris. Samen met Bob van der Linden, Rudy Hoogendoorn en Carola van Rooijen hebben ze de focusgroep nieuw leven ingeblazen.

Verbinding zoeken met andere focusgroepen om de krachten te bundelen en elkaar te voeden met interessante informatiesessies, staat hoog op het lijstje van de bestuursleden van de focusgroep Testen. De eerste vraag die de VNSG-redactie voorlegde aan Remy en Eveline is wat de consequenties zijn wanneer er niet of onvoldoende wordt getest. “Dan wordt er een product opgeleverd dat ver afstaat van de verwachtingen van de gebruikers,” antwoordt Eveline. “Uit ervaring weet ik dat er heel veel mensen met een project bezig zijn, maar dat ze de link naar de business vaak vergeten. Het is het beste wanneer je de business er vanaf het begin bij betrekt. Ten eerste weten ze dan wat ze kunnen verwachten, maar het heeft ook het grote voordeel dat ze al in een heel vroeg stadium met een nieuw systeem leren omgaan. Als je een IT-project oplevert en het vervolgens over de schutting gooit met een cursus erbij, dan gaat het wringen. De gebruikers blijken achteraf andere verwachtingen te hebben.”

Klantverhalen
Remy: “Als testen de aandacht krijgt die het verdient, zowel qua kwaliteit als financiële middelen, dan wordt het vaak goed geregeld. Van onze leden horen we echter dat testen gefragmenteerd wordt ingezet. Soms zijn leden bezig met functionele acceptatietesten, gebruikersacceptatie-testen of performance-acceptatie testen, puur op basis van kennis en ervaring van het systeem. Ze doen het erbij, bij hun werk als functioneel of technisch applicatiebeheerder binnen SAP. Het zijn dus geen testprofessionals. Als focusgroep bieden wij klantverhalen waarin de leden zichzelf kunnen herkennen. Ik denk dat het essentieel is dat wij als focusgroep deze kennis leveren en onze kennis delen. Zo kunnen we het volwassenheidsniveau van sommige organisaties omhoog tillen.”

Testen integreren
“Het is niet meteen duidelijk wat testen oplevert. Ik denk dat dat van oudsher de crux is,” vervolgt Eveline. “Bij het ene bedrijf is het wat moeilijker om er financiële middelen voor vrij te krijgen dan bij het andere. Ik denk dat het wel een paar jaar duurt voordat die bewustwording helemaal is doorgedrongen in een organisatie, en echt als onderdeel van een projectorganisatie wordt meegenomen. Als leden daarmee worstelen dan krijgen ze door de verhalen van andere leden extra input om daarmee terug te gaan naar hun eigen organisatie en om hier middelen voor te krijgen. Immers, hoe eerder in het proces je je fouten vindt, hoe gemakkelijker en goedkoper het is om ze op te lossen. Als een project eenmaal staat dan wordt het lastig om commitment van je business te krijgen. Vaak wordt het dan als een IT-feestje gezien. Als je testen daarentegen integreert dan is de business meer betrokken bij het eindproduct.”

Activiteiten
“Afgelopen jaar hebben we een viertal webinars georganiseerd,” vertelt Remy. “We hebben een set aan onderwerpen die onze leden graag gepresenteerd zouden willen zien. Daarvoor hebben we geschikte mensen in ons netwerk. Klanten die zaken kunnen vertellen over bijvoorbeeld geautomatiseerd testen en over de tooling daarvoor.” Eveline: “Er volgen nog klantverhalen van onder meer de provincie Noord-Holland en Sligro komt nog met een expert op testgebied. We zoeken ook heel duidelijk verbinding met andere focusgroepen. Koen van der Sabben van SAP heeft bijvoorbeeld een keer een webinar verzorgd over de ALM-werkgroep. We hebben ook de focusgroep Retail en de focusgroep Supply Chain Management aangeschreven, zodat hun leden zich konden aansluiten.”

S/4HANA
Er zijn ontwikkelingen in de markt die het testen belangrijker en complexer maken: het multi-applicatielandschap, de beweging naar de cloud en hybride omgevingen. Welke invloed heeft dat op testen? “Veel bedrijven willen graag overstappen naar SAP S/4HANA. Ze grijpen dat moment aan om van veel customizing af te komen en meer te standaardiseren. De uitdaging is hoe je die twee landschappen kwalitatief goed naast elkaar laat werken en hoe je die overstap gaat maken. Want als een big bang niet lukt, zit je toch een tijd in een hybride omgeving te werken. We merken dat er een grote vraag is naar testautomatisering bij onze leden. Maar je zult ook de usertest moeten doen, zeker bij een greenfield-implementatie,” licht Eveline toe.

SAP- en non-SAP
In een hybride omgeving zullen SAP- en non-SAP-processen moeten samenwerken. Hoe heeft dat zijn weerslag op het testvak? Remy: “Testen bedient elk landschap: of het nou SAP is of non-SAP. Het gaat om de volwassenheid van de organisatie waarbinnen je werkt. Als testen nog niet op de kaart staat, dan worden er binnen een organisatie op SAP en non-SAP kwaliteitscontroles gedaan. Op het moment dat je gestructureerd gaat testen, maakt het echter niet uit binnen wat voor landschap je dat doet. Dat zie je ook binnen de Erasmus Universiteit waar ik werk. We hebben koppelingen vanuit SAP Finance naar aanpalende non-SAP-applicaties. Daar hebben we onze traditionele V-model testen voor, waaronder bouw-testen maar ook functionele acceptatietesten, gebruikersacceptatietesten en performance en security testen. We besteden als focusgroep dus aandacht aan end-to-end-testen maar ons eerste aandachtsgebied is SAP.” “Dat zie je ook terug in de verschillende soorten geautomatiseerd testen die aan bod komen,” beaamt Eveline. “Het is niet alleen maar een scriptje afdraaien binnen SAP, maar juist ook het service-based-testen dat de laatste tijd veel aandacht krijgt. Daarbij ligt de nadruk altijd op het testen van de functionaliteit van de onderliggende diensten die allemaal op een andere manier geautomatiseerd worden, en heel veel input aan SAP geven.”

Tips
Wat zijn jullie belangrijkste tips als het gaat om testen? “Zorg dat je draagvlak binnen je organisatie krijgt om bepaalde testen te mogen doen of bijvoorbeeld een testproces in te richten,” antwoordt Remy stellig. “De business kan daarin ook een stakeholder zijn, zeker als er al veel implementaties zijn geweest die de productiesystemen hebben verstoord waar de business gebruik van maakt. Een IT-organisatie die naar het kwaliteitsaspect kijkt, omdat ze willen groeien, kan ook een stakeholder zijn.” Eveline: “Dat bewustzijn moet eigenlijk al bij het hoger management liggen, zodat deze mensen vooraan in het project meegenomen worden.” Remy geeft nog een derde tip: “Zorg dat je je testprocessen in een heel duidelijke structuur over je applicatielandschap legt. Als er wijzigingen zijn, weet je welke testen er gedaan moeten worden.”

Meer dan de happy flow
Tot slot: wat zijn de belangrijkste dingen die fout kunnen gaan met testen? Remy: “Je ziet nogal eens dat alleen de happy flow wordt getest: datgene wat altijd moet werken. Vooral in organisaties waar functioneel beheerders of applicatie-experts het testen doen, gebeurt dat. De gebieden die je daarmee niet raakt: daar zitten dan de risico’s in. Je kunt weliswaar onmogelijk alles testen, maar zorg in elk geval dat er een duidelijke teststructuur is. Daar heb je ook profijt van als je het testen gaat automatiseren. Je kunt het ook omdraaien: vraag aan de klant wat hij belangrijk vindt.” Eveline onderschrijft dit: “Wij doen altijd aan product-risico-analyses. Wat mag niet omvallen? Wat zorgt er nou voor schade? Iedere organisatie heeft dingen die ze echt koste wat kost willen voorkomen. Een van de ergste dingen die een supermarkt bijvoorbeeld kan overkomen, is lege schappen. Als je vanuit die gedachte je tests inricht, dan heb je de grootste risico’s met de hoogste impact afgedekt.”