Agri- en foodsector: zonder (high)tech geen bestaansrecht

Technologische innovatie bepaalt de toekomst van de agri- en foodsector. Dat blijkt maar al te duidelijk na een bezoek aan AgriFoodTech, de vakbeurs in de Brabanthallen in Den Bosch. Nederland is mondiaal koploper in hoogwaardige voedselproductie en –technologie. Maar verstedelijking, klimaatsverandering en verarming van landbouwgronden leggen de lat extreem hoog. Duurzaam en efficiënt produceren kan alleen met hightech-oplossingen.

Boeren, tuinders en voedselproducenten zitten in het verdomhokje. “De intensieve landbouw is niet meer van deze tijd. Tegelijkertijd kunnen we niet zonder de boeren”, zei EU-commissaris Frans Timmermans onlangs in Buitenhof. Het is precies dàt spanningsveld waarbinnen zich AgriFoodTech afspeelt, de vakbeurs met meer dan honderd exposanten en vele tientallen lezingen. Door verstedelijking, klimaatsverandering en verarming van landbouwgronden kan duurzaam en efficiënt produceren alleen met hightech-oplossingen. Het goede nieuws is de enorme hoeveelheid bewezen technologie die beschikbaar is, zo blijkt tijdens AgriFoodTech.

Cobots, blockchain, big data, pixelfarming (zelfvoorzienende groepen mensen laten robots het land bewerken), trimbots, die zelfstandig heggen en rozen snoeien, technologische vooruitgang in de fruitteelt en een betere voedselkwaliteit door datagedreven sturing; het komt allemaal aan bod tijdens AgriFoodTech. En dat in de gewone taal van boeren en tuinders: “Er is niks zo vreselijk als een varken op een weegschaal jagen. Doe dit automatisch”, aldus Lenny van Erp, landbouwkundig ingenieur en lector aan de HAS Hogeschool, in haar presentatie over precisielandbouw.

PiggyCheck en CowManager
Van Erp is keynote-spreker. Haar presentatie maakt duidelijk dat de meest eenvoudige technologie vaak het effectiefst is. Met overtuigende voorbeelden van onder andere cameratechnologie, beeldherkenning en geluidsopnames beargumenteert Van Erp dat er nog veel winst te halen is in de agri- en foodsector.

Van Erp over precision livestock farming ofwel precisielandbouw “De belofte is efficiënter gebruik van water en grondstoffen, minder antibiotica en verbeterd dierenwelzijn door het monitoren van gedrag.” Van Erp’s praktijkvoorbeelden zijn raak gekozen. Richt je mobiel op een varken naar keuze en de app PiggyCheck toont het exacte gewicht. Hang je camera aan het plafond van de kippenstal en een grafiek toont patronen van drinkende kippen en… waterlijnen die haperen. Dien koeien de sensor smaXtec toe, die blijft liggen op de bodem van de netmaag, en monitor hoe de koe loopt, ligt, drinkt en beweegt.

Sensoren kunnen worden bevestigd in het oor van de koe, of aan de staart, om vruchtbaarheid, gezondheid en voedingspatronen te meten. De app CowManager laat alles zien in een dashboard op je mobiel of tablet. En dan heeft Van Erp nog een interessante ontwikkeling in de varkensfokkerij. Elke varkensboer weet hoe belangrijk het is om de hoest van een varken in een vroeg stadium te detecteren. Hoestgeluiden opvangen kan met microfoons die zijn verrijkt met slimme algoritmes. “De microfoon komt er 14 dagen eerder achter dan de boer”, aldus Van Erp. Het is een simpele methode, die menig varkensboer van dienst kan zijn.

Pools bier
In de Brabanthallen ruikt het naar koffie. En als je goed luistert, hoor je op de achtergrond het jankende gezoem van drones, die in een speciaal geïnstalleerde kooi uitvoerig worden getest ten overstaan van het nieuwsgierige publiek. Ondertussen doet Wiebren van Stralen van FrieslandCampina zijn verhaal: “Vanaf het gras tot aan de melkpakken in het schap van de supermarkt hebben we alles in de hand. Vandaag noemt men dat een blockchain. Wij doen dat al 150 jaar.” Elke schakel in de keten wordt door FrieslandCampina gecontroleerd, van supply chain tot productie, van verkoop tot biodiversiteit, van dierenwelzijn tot energiegebruik. Daarbij geeft Van Stralen voorbeelden van nieuwe kansen om met data de productie te optimaliseren.

“Innoveren is niet moeilijk. Dat is mijn take away voor vandaag.” Shridhar Mahesh, innovatiemanager van Heineken International, houdt het graag simpel. Vernieuwen is lang niet altijd groots en meeslepend, niet cool, niet sexy. Je hebt er geen grote budgetten voor nodig en hoeft er geen peperdure prototypes voor te bouwen. Wat je wel nodig hebt? Iemand intern die er tijd in steekt en mensen bij elkaar brengt om bestaande processen te bespreken “in een veilige omgeving waar je fouten mag maken”. Een stapel A4’tjes, wat stiften en een opgewekt humeur doen de rest.

Mahesh doet het zelf zo. Hij zette vier studenten aan het werk in de brouwerij van Żywiec, een van de 300 Heineken-merken en het populairste bier van Polen. De studenten kwamen er door het voeren van gesprekken met medewerkers achter dat de chauffeurs van Żywiec kriskras en zonder plan door het land reden. De routes waren nooit geoptimaliseerd. Het proces werd geautomatiseerd met als resultaat dat er minder chauffeurs nodig waren, minder kilometers gereden hoefden te worden, de trucks voller geladen konden worden en meer klanten bediend konden worden in minder tijd. Vier studenten, twaalf weken werk, bergen besparing. Mahesh: “In andere landen kan het ook, met grotere brouwerijen.” 

Hackathon
Twee dagen lang biedt AgriFoodTech een podium voor de hackathon ‘Redesign your agrifood business’. Zes teams gaan aan de slag met een opmerkelijk thema: boslandbouw en de teelt van tamme kastanjes. Wageningen University ziet mogelijkheden in duurzame boslandbouw. Maar niet op de traditionele manier. Drones, satellietdata, zelfsturende tractors en robotica kunnen zorgen voor nieuwe kansen en intensievere productie. De uitdaging voor de studenten? Maak de teelt van tamme kastanjes in het bos haalbaar.

Robert Wit van organisator Hackathon Masters is de ‘crewmaster’. Hij geeft een korte toelichting: “We hebben een IT-focus en een business-focus voor de studenten. Wat betreft IT moeten ze een prototype van een technologisch systeem ontwikkelen dat bestaat uit machines, software, hardware en data. Daarvoor mogen ze alle exposanten en bezoekers van AgriFoodTech raadplegen die ze maar willen. De business-focus is simpeler: een duurzaam businessmodel. Ook financieel moet het haalbaar zijn.”

Hackathons worden als veelbelovend gezien om nieuwe businessmodellen te ontdekken. Zo toont AgriFoodTech veel beloftes en nieuwe kansen. Toch zijn er ook kritische geluiden te horen, onder meer over de blockchain. Journalist Mark IJsendoorn van Alea Publishers voerde een onderzoek uit en vertelt daarover tijdens het congres. IJsendoorn: “Voegt blockchain echt iets toe? Als techniek denk ik niet. Bedrijven willen controle. Wat ze met een blockchain doen, kan ook met een gewone database. Toch kun je er veel van leren. Het mooiste voorbeeld is van Albert Heijn, dat met blockchaintechnologie de sinaasappelketen inzichtelijk maakte. Consumenten kunnen voortaan de route van sinaasappelsap volgen. Transparantie van ketens was er vroeger niet. Nu wel, en dat heeft voor consumenten zeker toegevoegde waarde.”