Bouwbedrijf BAM wil voorloper zijn in digitalisering en koos eind 2017 voor S/4HANA. Finance & control, projectbewaking en materiaalbeheer waren daarmee centraal georganiseerd in één platform. De asfaltketen zat nog op het oude ICT-systeem maar moest ook bediend worden. Ook daar bleek S/4HANA een goede keuze. Domeinarchitect Peter de Haan werkt ermee sinds anderhalf jaar en deed waardevolle ontdekkingen.
Asfalt heeft bijzondere karakteristieken. Elke vergelijking met andere materialen en componenten, in welk bouwproces dan ook, loopt spaak. Allereerst de temperatuur van 105°C, die dicteert dat het asfalt binnen een paar uur op de weg moet liggen. Je kunt het dus niet op voorraad hebben. “Een extra complicatie”, aldus Peter de Haan, domeinarchitect bij BAM Infra. Daarnaast zorgen de weersomstandigheden dat het asfaltproces lastig te voorspellen is. Misschien gaat het halverwege de ochtend regenen terwijl de klus nog niet is afgerond. De Haan: “Voor de onderlaag is dat niet erg. Voor de deklaag mogelijk wel. Misschien moet je je plan aanpassen. Al met al is asfalt een uitdaging voor de informatievoorziening.”
Het zwarte groen
Asfalt wordt al lang gebruikt. De Mesopotamiërs maakten er baden waterdicht mee, de Feniciërs hun schepen, de Romeinen hun waterreservoirs en aquaducten en de Egyptenaren legden asfaltblokken langs de Nijl om erosie te voorkomen. Al in 625 vc vinden we in Babylon het eerste beschreven gebruik van asfalt als wegdek. Die ontwikkeling heeft doorgezet tot op de dag van vandaag. Vanaf de 20e eeuw wordt asfaltbeton gebruikt in de weg- en waterbouw. In 1914 werd in Nederland de eerste bitumineuze wegconstructie aangelegd en in 1923 de eerste gewalste asfaltweg.
BAM Infra is een belangrijke speler op de markt. Bij BAM Infra noemt men asfalt ‘het zwarte groen’. De insteek is namelijk zoveel mogelijk oud asfalt te hergebruiken. Dat lukt vrij aardig. De hergebruikpercentages liggen volgens de wegenbouwer soms al boven de 90 procent. Bovendien lukt het steeds beter om de hoge verwerkingstemperaturen (160°C) naar beneden te brengen (tot 100°C). Dat scheelt flink in de CO₂-uitstoot en gasbehoefte.
Het samenspel van duurzame productie, snelle aanleg en de juiste geluiddempende en waterdoorlatende kwaliteiten maken asfalteren van wegen tot absoluut specialistenwerk. Het logistiek proces is complex. Welke grondstoffen heeft de centrale beschikbaar op het moment dat de asfaltploeg klaar staat? Hoeveel is er precies nodig? “Qua timing moet alles kloppen”, aldus De Haan: “Het asfalt moet warm en flexibel zijn als we het verwerken. Het aanleggen moet in één keer vloeiend verlopen. Als de transporteur te laat is en de asfaltploeg komt een kwartier zonder asfalt te zitten, dan ontstaat er in het wegdek een lelijke naad, die de automobilist gaat voelen. Is de transporteur te vroeg? Dan betalen wij wachtgeld en koelt het asfalt af. Dat willen we ook niet. Al deze factoren maken het moeilijk om binnen de kaders van het ICT-systeem te werken.”
De rugzak
Tot enkele jaren geleden gebruikte BAM Infra SAP R/3 en Metacom, een veelgebruikt ERP-systeem in de bouw. Maar liefst vijf verschillende manieren van werken waren er ontstaan, en vijf verschillende informatievoorzieningen. Dat was teveel van het goede. Moederbedrijf BAM wilde doorpakken en een voorloper worden op digitaal gebied. Om die reden werd gekozen voor S/4HANA voor steeds meer business-units –en uiteindelijk ook het asfaltproces.
Hoe werkt het systeem in de praktijk? De Haan vertelt: “Voor elk project maken we een serviceorder aan in het systeem om asfalt te krijgen met de juiste kenmerken. De totale asfaltbehoefte in een project wordt ondergebracht in de serviceorder, die wij ‘de rugzak’ noemen. Verschillende mensen met verschillende rollen brengen de rugzak naar de volgende status, totdat alle informatie compleet is. Ondertussen bepaalt de werkvoorbereider hoeveel draaidagen we moeten maken. Eén draaidag is wat een asfaltploeg op één dag asfalteert. Ook bepaalt de werkvoorbereider de afhankelijkheden met andere werkzaamheden. Misschien moeten we ook de vangrail, trottoirs of lantaarnpalen doen. Asfalt is maar één deel van het hele project en de werkvoorbereider moet al het werk voorbereiden.”