Jeroen Tas, Chief Innovation & Strategy Officer van Philips, is onlangs benoemd in de Board of Directors van Gaia-X. Tas is daarnaast een gepassioneerd blogger op LinkedIn, waar 153.000 volgers zijn verhalen over tech-innovaties in de zorgsector lezen. Reden genoeg voor een gesprek over tech, Gaia-X en hoe onze zorgvraag op het aanbod kan worden afgestemd: “Hebben we in plaats van nieuwe ziekenhuizen niet eerder een nieuwe digitale infrastructuur nodig?”
“We hebben enorme mogelijkheden met data in de zorgsector. We kunnen achterstallige zorg wegwerken, de capaciteit vergroten, patiënten analyseren en meer inzicht krijgen in ziektebeelden. Maar dat proces verloopt moeizaam omdat partijen soms op hun eigen data zitten. De markt is gefragmenteerd. Bestanden, processen en marktpartijen moeten worden samengebracht op een veilige manier, waarbij privacy en identity acces zijn gewaarborgd. Daarvoor kan Gaia-X als ecosysteem dienen. Gaia-X kan een succes worden als we het vertrouwen van de deelnemers kunnen winnen én schaal kunnen creëren.”
Aan het woord is Jeroen Tas, Chief Innovation & Strategy Officer van Philips, een van de meer dan 250 leden van Gaia-X, het Europese initiatief dat moet leiden tot een efficiënte, veilige en betrouwbare data-infrastructuur en opslag bij cloud-providers voor gebruikers in de Europese Unie. Gaia-X is een set van regels, standaarden en afspraken rond data-uitwisseling en cloud-storage. Die clouds kunnen van verschillende aanbieders zijn en op verschillende locaties staan, in Europa of elders. Naast veel Europese organisaties nemen ook bedrijven als Huawei, AWS, Google, Intel en IBM deel. Ook zij kunnen volgens Tas prima meedoen, op voorwaarde dat ze zich conformeren aan de audits en veiligheidseisen en bereid zijn het belang voorop te stellen van de patiënt, die bepaalt wat er met zijn of haar medische data gebeurt.
Tas ziet Gaia-X als een platform waar alle zorgpartijen samenkomen: ziekenhuizen, UMC’s, universiteiten, het ministerie van VWS, farmaceuten, verzekeraars, kennishubs, huisartsen, klinieken en apotheken. Bundelen van hun data (en kennis) zorgt voor een grote stap voorwaarts. Tas: “Veel van deze partijen werken nu met hun eigen systeem. Het gaat erom dat we individuele belangen overstijgen en een Europese samenwerking opzetten voor een cloud-community voor medisch specialisten.”
Europees alternatief
De zorgsector kraakt in haar voegen, niet in de laatste plaats door een gebrek aan capaciteit. De roep om efficiënte en gepersonaliseerde zorg wordt steeds luider. Daarvoor moet ook de infrastructuur op niveau komen, zodat kennis beter kan worden uitgewisseld en meer mensen op afstand geholpen kunnen worden. “Hoe meer de zorgsector gefragmenteerd is, hoe belangrijker het wordt om na te denken over een nieuwe infrastructuur”, aldus Tas. Philips zelf werkt natuurlijk met een eigen eco-systeem, waarin wordt samengewerkt met de partners. Maar dat is op termijn te beperkt want zorg is een wereldspel geworden. “Een global play.”
Een gezamenlijke data-infrastructuur met Gaia-X kan ertoe leiden dat de vernieuwing in een stroomversnelling komt. Tas: “Veel zaken kunnen dan sneller. Nu werken we nog stap voor stap. Steeds opnieuw moeten we contracten opstellen en veiligheidschecks inbouwen. Er is heel veel verlies. In Gaia-X zouden contracting, samenwerking, het betalingsverkeer, veiligheid en vertrouwen kunnen samenkomen. Daarbij is het prima dat we op Amazon-cloud draaien, als de voorwaarden maar worden gerespecteerd. Is het veilig? Kunnen we het managen? Hebben we de juiste governance ingericht? Dan zitten we op het goede spoor.”
Volgens Philips-topman Frans van Houten kan Nederland bij de opzet van een cloud-infrastructuur voor gezondheidsdata een hoofdrol gaan spelen. Dat zei hij eind vorig jaar in het FD. Van Houten wees erop dat het Europese Geneesmiddelen Agentschap (EMA) al in Amsterdam is gevestigd. De Philips-topman onderstreepte de noodzaak van een Europees initiatief en ziet Gaia-X als hét alternatief voor de Amerikaanse clouddiensten. “Anders zijn we straks overgeleverd aan Amerikaanse systemen, waar Europa geen controle over heeft.”
Gezondheidszorg is een van de acht domeinen van Gaia-X, dat naast ‘health’ ook ecosystemen faciliteert voor ‘energy’, ‘finance’, ‘agriculture’, ‘industry 4.0’, ‘mobility’, ‘public sector’ en ‘smart living’. Philips profileert zich als voortrekker (en wil ook start-ups en het mkb meenemen in het proces). Of het gaat werken? Het is nu nog te vroeg om daar iets zinnigs over te melden. Volgens Tas is een van de kritische succesfactoren de al genoemde vertrouwenskwestie. En dat is eigenlijk merkwaardig. Tas: “We hebben toch ook vertrouwen in onze bank? Die houdt onze persoonlijke gegevens voor zichzelf en regelt ons betalingsverkeer. Dat is allemaal goed geregeld. We zouden er dus ook op kunnen vertrouwen dat de zorgsector veilig met onze data omgaat.”
Ethische dilemma’s
Tas speelt een sleutelrol bij Philips als het gaat om strategie en innovatie. Veel professionals in de zorgsector kennen hem daarnaast als blogger op LinkedIn. Maar liefst 153.000 volgers lezen zijn blogs over de nieuwste technologie en trends voor de zorgsector. Van ‘ziekenhuis van de toekomst’ tot ‘telehealth voor Covid-19’ en van ‘AI tegen dementie’ tot ‘always on-technologie’, die extra tijd oplevert voor menselijk contact.
Voor zijn werk als Chief Innovation & Strategy Officer en zijn rol als blogger zal het een inspirerende tijd worden want met de introductie van 5G zijn de mogelijkheden van technologie voor (gepersonaliseerde) zorg verder toegenomen. Daarmee komen echter ook de ethische dilemma’s onder een vergrootglas. Wie gaat de data beheren? Wie mag de data gebruiken? En voor welk doel? Tas heeft daar duidelijke ideeën over: “Als een farmaceutisch bedrijf mij onderdeel wil maken van een clinical trial, bepaal ik zelf op welke voorwaarden dat gebeurt. Als een ziekenhuis wil zien hoe het met me gaat en mij wil monitoren, bepaal ik zelf welke data waarvoor gebruikt mag worden.”
Ondertussen neemt de volgens Tas noodzakelijke adoptie van de cloud verder toe. Uit cijfers van Eurostat blijkt dat in 2018 24 procent van de Europese ondernemingen in de cloud werkte. In 2020 was dat percentage gestegen naar 36 procent. CEO Hubert Tardieu van Gaia-X zei onlangs in de media de doelstelling te hebben om over vijf jaar als Europees continent gelijk op te lopen met Noord-Amerika en ook in Europa een adoptiegraad te hebben van 50 tot 60 procent.
‘Datasoevereiniteit’ is een van de belangrijke voorwaarden voor verdere adoptie. Er dient volledige controle te zijn over opgeslagen en verwerkte gegevens en de beslissing over wie er toegang toe heeft. Als dat lukt, komt de schaalgrootte vanzelf. Aan Tas zal het niet liggen: “Nu is het overgrote deel van de IT-infrastructuur nog on-premise en een minderheid in de cloud. Straks is dat omgekeerd. Data delen we in de cloud. Als ik CIO was, zou ik alleen nog applicaties aankopen die slim uitrollen in de cloud of in de edge, op locatie draaiend, maar wel in sync met de cloud.”