Vergroot je digitale mindset

Op woensdagochtend 3 november gaf Marelle van Beerschoten, oprichter van Digital Shapers, een masterclass strategisch management over digitale transformatie en de datagedreven toekomst. Recente ontwikkelingen komen aan bod over data delen (liefst op open platformen) en kansen pakken als ondernemer. Een belangrijke rol spelen de IT-managers, die medewerkers de juiste mindset moeten meegeven. Van Beerschoten en haar “shapers” proberen hen te inspireren.

Een intelligente, digitaal getransformeerde organisatie runnen, welke CIO, CTO of IT-manager wil dat nou niet? Een organisatie die data gebruikt en deelt als water uit de kraan, dat is toch het ideaalbeeld. Maar organisaties digitaal verslimmen is nog niet zo eenvoudig. Wat vandaag slim en up to date is, kan morgen door de tijd zijn ingehaald, door de klant genegeerd of door de concurrent overtroffen. Vandaag tel je mee en gaan de kurken van de champagnefles, morgen moet je jezelf opnieuw uitvinden omdat de actualiteit ineens in je nadeel ging werken. Nieuwe marktontwikkelingen komen exponentieel op, met de curve van de hockeystick. In deze ongekende dynamiek moeten organisaties overeind zien te blijven door digitaal te transformeren en te leren hoe ze data kunnen delen en beheren. Een stukje begeleiding van buitenaf kan wonderen doen.

Marelle van Beerschoten en haar team van Digital Shapers begeleiden organisaties in deze transitie. Digital Shapers werd vijf jaar geleden door Van Beerschoten opgericht. Het bureau werkt onder andere voor klanten als Havenbedrijf Rotterdam, Enexis, Robeco, Boels Rental, Achmea, PACCAR, Pon en een aantal grotere familiebedrijven. De vraag van de klant is voor Digital Shapers altijd het vertrekpunt. Met de NS werd gewerkt aan een digital people agenda om het potentieel van nieuwe technologie beter te benutten. Met bouwbedrijf Mourik Groep werd onderzocht wat de kansen voor de toekomst zijn. Voor Schiphol werd een digital discovery battle opgezet om het bewustzijn van digitale technologie bij de medewerkers te vergroten.

Op woensdagochtend 3 november tijdens de beurs TBX (Tech. Business. Accelerate.) gaf Van Beerschoten een masterclass strategisch management over digitale transformatie en de datagedreven toekomst. Naast technologische en maatschappelijke ontwikkelingen werden kansen en uitdagingen besproken op organisatorisch en individueel niveau. Als ondernemer van Digital Shapers en lid van DenkWerk maakt Van Beerschoten daarbij gebruik van onderzoek en praktische ervaringen bij klanten. Wat betekenen de ontwikkelingen voor organisatie en individu? Wat kunnen bedrijven doen om kansen beter te benutten? Computable sprak Van Beerschoten over haar aanpak en visie. Het interview vond plaats via Google Meet.

Waar zit voor Digital Shapers de uitdaging om organisaties te helpen?
“We willen iedereen in de organisatie meenemen. Wat ik vaak zie is dat bedrijven op bepaalde onderdelen met de allernieuwste innovaties bezig zijn, terwijl andere bedrijfsonderdelen nog heel traditioneel werken. Daar zie ik medewerkers juist worstelen met wéér een nieuw systeem, wéér een nieuw softwarepakket. Ze begrijpen het niet goed, ze zijn niet gedisciplineerd genoeg of ze krijgen niet de tijd om eraan te wennen. Als ze al over de techniek struikelen, komen ze nooit op het punt dat ze waarde gaan creëren met nieuwe technologie. Dat vind ik een slechte ontwikkeling. Dit is een tijd voor ondernemerschap en innovatie en daar kan iedereen in de organisatie een bijdrage aan leveren.”

Op welke technologie haken jullie aan?
“Onze shapers zijn thuis in methodes als design thinking, business model thinking, lean, agile en datagedreven werken. Ze beschikken over expertise op het gebied van change management en hebben ervaring met implementaties van CRM, webshops, PIM, BIM, IoT, selfservice portals, kunstmatige intelligentie, online learning systemen en smart asset management. De technologie ontwikkelt zich, net als wij.”

Je bent ook lid van DenkWerk, een denktank die wil bijdragen aan een welvarend, inclusief en vooruitstrevend Nederland. Wat is jullie missie?
“DenkWerk brengt Nederlanders bij elkaar die hun kennis, ervaring en creativiteit willen inzetten om richting te geven aan brede maatschappelijke vraagstukken die hen na aan het hart liggen. We willen als onafhankelijke organisatie een richting aangeven die los staat van de politieke agenda. Daarbij pakken we onderwerpen aan die actueel zijn maar niet morgen in de krant staan. We zijn bijvoorbeeld bezig geweest met de herindeling van de openbare ruimte. Hoe gaan we om met de energietransitie, woningcrisis, infrastructuur en mobiliteit, die stuk voor stuk strijden om ruimte. We hebben ook de staat van kunstmatige intelligentie in Nederland onderzocht. Recent hebben we geschreven over de ontwikkeling van internet en de datagedreven toekomst. Het rapport Arbeid in Transitie is ook van ons. Hoe verandert ons werk? Wat is er nodig aan om- en bijscholing?”

Wat zie je momenteel gebeuren in de zakenwereld?
“Ik heb veel respect voor bedrijven die groot zijn geworden. Denk aan familiebedrijven, waar Nederland er heel veel van heeft. Wat me opvalt, en dat vind ik echt erg, is dat juist familiebedrijven het moeilijk hebben om mee te komen met de ontwikkelingen. Ze weten niet goed hoe ze aan moeten haken op nieuwe manieren van samenwerken. Dat is echt zonde. In potentie zijn het prachtige bedrijven, die vaak al lang bestaan. Maar ze lopen gevaar omdat ze achterblijven op digitaal vlak. Misschien halen ze te weinig waarde uit systemen en technologie omdat medewerkers vasthouden aan oude patronen. Misschien staan ze aan de start van een uitrol en hebben ze onvoldoende draagvlak. Misschien willen ze medewerkers nieuwe kansen laten zien. Ik wil hen inspireren en helpen met het ontwikkelen van hun toekomststrategie. We ondersteunen hun leiderschap bij het maken van de juiste keuzes, zodat ze als organisatie meekomen in de veranderende wereld en hun medewerkers de juiste digitale mindset meegeven.”

Wat is de juiste digitale mindset?
“Die vraag kan ik niet beantwoorden. Dat verschilt per organisatie. De digitale mindset voor Havenbedrijf Rotterdam is anders dan voor een zorginstelling of financiële dienstverlener. We kijken wat er verandert voor een specifieke organisatie, hoe het werk verandert en wat de medewerkers nodig hebben. Neem de salesmedewerker. Vroeger moest sales mensen bellen en bezoeken. Nu moet sales gespreksdata invoeren in het CRM-systeem, de klant naar de webshop sturen en nauwkeurig registreren hoe het contact met de klant verloopt. Dat voelt misschien omslachtig. Misschien beseffen salesmedewerkers niet dat de nieuwe manier van werken de innovatiekracht van hun bedrijf versterkt. Daar komen wij in beeld. We willen het helder definiëren met een stukje storytelling, voor alle medewerkers, van laag tot hoog in de organisatie.”

Wat is je belangrijkste boodschap over data delen?
“Bedrijven moeten op grote schaal data gaan delen omdat ze anders beperkt worden in hun innovatie- en concurrentiekracht. Ze beschikken vaak wel over eigen data maar ze moeten juist diverse data en meer data verzamelen. Google en Amazon kunnen als voorbeeld dienen. Zij hebben producten en diensten in allerlei verschillende segmenten, die allemaal worden ontwikkeld in dezelfde datataal. Als Google en Amazon een nieuw product op de markt brengen, kunnen ze alle data inzetten van al die verschillende producten en diensten. Ze weten van tevoren al waar de consument behoefte aan heeft.”

Kun je dat terugbrengen naar Nederlandse proporties?
“Kijk naar de Nederlandse Data Sharing Coalition. Die ontwikkelt use cases om bedrijven samen te laten werken. Neem een gebouw. Daarin kan alles gemeten worden met sensoren. Daar komt veel data uit, die gedeeld kan worden met schoonmaakbedrijven, energieleveranciers, onderhoudsbedrijven, technische dienstverleners, verhuurders en hypotheekverstrekkers. Door data te delen, gaan de toeleveranciers efficiënter functioneren en gaat het gebouw zelf beter voldoen aan de behoefte van de gebruiker.”

Heb je tips voor het delen van data?
“Mijn belangrijkste tips: zorg voor vertrouwen! En werk in een gestandaardiseerde programmeertaal! Over die twee zaken moet je afspraken maken als je gaat samenwerken. Experimenteer daarmee. Dat is onze boodschap. De overheid heeft innovatielabs opgezet, bijvoorbeeld voor de zorg, maakindustrie en transportsector. Daar kan geoefend worden met data delen.”

Daarbij zijn jullie voor open platformen…
“Klopt. Facebook, Microsoft en Apple hebben gesloten platformen. Bij Uber kun je geen taxi van de concurrent bestellen. Wij zien het liefst open, decentraal geregelde datadeelplatformen. Juist die geven toegang tot veel en diverse data, met oog voor de belangen van de deelnemers. Met wie willen ze data delen? In welke periode? Identity acces is daarin een belangrijke term. Wie geef je bevoegdheid tot wat?”

Loop je bij klanten aan tegen discussies over open platformen?
“Hmm… vaak nog niet. Het is wel iets waar ik bedrijven van bewust probeer te maken op leiderschapsniveau, zodat ze meer grip krijgen op een Google of Amazon. De gemiddelde ondernemer wordt zenuwachtig van die namen. Hoe kunnen ondernemers met zulke partijen samenwerken om relevant te blijven?”

Data delen met de concurrent, daar zijn ondernemers toch bang voor?
“Daar kun je goede afspraken over maken. Met concurrenten kun je data delen en gezamenlijk je positie in de markt verstevigen. Je kunt ook cross-sectoraal data gaan delen, bijvoorbeeld de woningbouwsector met de energiesector. Of data delen in de supply chain. In dat laatste voorbeeld zit wat meer wederkerigheid. Alle ketenpartners zijn erbij gebaat dat de supply chain goed functioneert.”

Wat zie je qua verwevenheid van digitaal en fysiek in de samenleving gebeuren?
“De groei van het IoT is een belangrijke: slimme auto’s, slimme horloges, slimme energiemeters, slimme deurbellen. Het aantal mensen dat is verbonden met internet is gegroeid naar zes miljard. Het aantal objecten aangesloten op het IoT groeit nog veel harder. Je kunt je voorstellen dat die objecten straks allerlei beslissingen gaan nemen zonder onze tussenkomst. Dat is niet persé negatief. Het betekent in ieder geval dat er nog veel meer data gegenereerd gaat worden. Het is essentieel om die data goed te verzamelen en delen om slimme algoritmes te kunnen bouwen.”

Hoe zie je het privacyvraagstuk?
“Als burgers zijn we onze datasoevereiniteit verloren. We kunnen er nauwelijks nog achter komen wat er met onze data gebeurt, bijvoorbeeld op social media. De datasoevereiniteit moet teruggebracht worden bij ons en dat zal gereguleerd moeten worden, zodat we weer ‘ja’ of ‘nee’ kunnen zeggen tegen bepaalde beslissingen en weer invloed kunnen krijgen op wat er met onze data gebeurt. Als individu moeten we grip krijgen op databeheer. De overheid kan daar wel een rol in spelen. Mensen die het niet zelf kunnen, moeten geholpen worden.”

Wat is je persoonlijk drive?
“Ik zoek altijd de aansluiting met mensen. Ik wil niet dat ze denken dat ik even digital over de schutting kom gooien. Ik probeer aan te haken op wat mensen bezighoudt, en dat stap voor stap uitbouwen. Ik bedoel, ik ga geen discussie voeren over de blockchain als iemand zijn iPad nog niet goed gebruikt. Wat ik wil is dat organisaties succesvol blijven in de toekomst. Niet eens zozeer voor eigen gewin, meer om waarde te creëren voor de medewerkers, klanten en maatschappij. Dat laatste is essentieel. Bijna iedere organisatie speelt een rol in een van de grote maatschappelijke dossiers, zoals klimaatverandering, de woningcrisis, sociale inclusie, energietransitie of mobiliteit. In de combinatie van digitaal en maatschappelijk probeer ik de verbinder te zijn.”